خلاقیت در هنر و نسبت آن با هنر گرافیک

چکیده خلاقیت و نوآوری در گرافیک به دلیل حضور گسترده آن در ارتباطات بصری از مهم‏ترین ویژگی‏های این هنر می‏باشد. لاجرم باید خلاقیت را در دیگر حوزه‏ها از جمله فلسفه، روانشناسی و هنر نیز مورد بررسی قرار داد؛ تا بدین ترتیب با شرح ابداع در فلسفه، بنیان بررسی در دیگر حوزه‏ها هم فراهم شود. تنوعی که در رویکردهای ابداع در فلسفه وجود دارد هر کدام به جنبه‏ای از وجوه خلاقیت در روانشناسی و هنر اشاره دارد. لذا با بررسی رویکردهای ابداع در فلسفه (الهام، تقلید و محاکات، آگاهی و نامتعارفی)، شرح آن نزد فلاسفه، همچنین بررسی خلاقیت در روانشناسی و تعاریفی که روانشناسان و روانکاوان از آن ارائه داده‏اند و نیز بررسی خلاقیت و نوآوری در هنر (خصوصاٌ در هنر مدرن که به نوآوری شهره است)، می‏توان به مقوله خلاقیت در گرافیک و جنبه‏هایی از آثار گرافیکی که دارای وجوه خلاقانه و نوآورانه که باعث ماندگاری هستند پرداخت و عوامل موثر بر آن را پی‏گرفت. بر همین اساس می‏توان فرض را بر آن داشت که با شرح رویکردهای ابداع در فلسفه و جنبه‏های خلاقیت در روانشناسی و هنر، معیاری برای شناخت آثار خلاقانه بدست آید، نیز هنر گرافیک که دامنه گسترده‏ دارد با رجوع به بنیان‏های فلسفی، روانشناسی و هنری می‏تواند به بیانی اصیل‏تر و تأثیرگذارتر نائل آید، علاوه بر این می‏توان گفت خلاقیت در این حوزه‏ها همپوشانی نسبی داشته باشد. ضرورت این پژوهش را بدین صورت بیان می‏داریم که نوآوری‏هایی که در هنر و به تبع در هنر گرافیک وجود دارد توجیه و تفسیر شود. در پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تطبیقی و با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه‏ای به بررسی ابداع در فلسفه، خلاقیت در روانشناسی و هنر و نسبت آن با هنر گرافیک پرداخته شده است. در فصل اول کلیات پژوهش بیان خواهد شد. در فصل دوم به شرح و تفسیر ابداع از دیدگاه فلاسفه (کلاسیک، قرون وسطی، اسلام، مدرن و پست مدرن) خواهیم پرداخت. در فصل سوم نیز ویژگی‏های خلاقیت در روانشناسی و دیدگاه‏های روانشناسان و روانکاوان مطرح و همچنین شرح و توضیح نوآوری به عنوان یکی از وجوه خلاقیت بیان خواهد شد. سپس در فصل چهارم به خلاقیت و ویژگی‏های آن در هنر، همچنین شرح نوآوری و خلاقیت در سبک‏ها (خصوصاً سبک‏هایی که در هنر مدرن به عنوان نوآور تلقی می‏شوند) پرداخته می شود. در فصل پنجم به بررسی عوامل موثر در بنیان گرافیک که به عنوان عوامل خلاقیت از لحاظ عینی و ذهنی قلمداد می‏شوند، نیز به شرح و بیان خلاقیت و نوآوری (که در سه فصل قبل به عنوان شاخصه خلاقیت بیان شد) آثار و سبک‏ها از زمانی که گرافیک بطور رسمی به عنوان حرفه قلمداد شد تا عصر حاضر می‏پردازیم. در نهایت ضمن ارائه گزارشی از پروژه عملی، به بحث پیرامون نتایج این پژوهش خواهیم پرداخت.